NASIL BİR BAĞIMLILIK İÇİNDEYİZ...

 

Davranışsal bağımlılık, bireyin kendi dürtü ve güdülerine hakim olamadan kendisine keyif veren bir davranışı sıklıkla tekrarlama halidir. Burada bağımlılık yapıcı etken; herhangi bir bağımlılık yapıcı madde olmadan (esrar, kokain, eroin, sigara, tütün, alkolv.b.) gerçekleştirdiği bir eylemin neticesinde bir ferahlanma ve mutlu olma isteğidir. Başka bir deyişle davranış sonunda “ödül” alır. Davranışın ödüllendirici özelliği zaman içerisinde bu davranışa bağımlılık geliştirilmesine zemin hazırlar. Bu davranışların sürekli tekrarlanması bireyin kendisine veya etrafındakiler zarar vermesine neden olabilir.

Bazen ne yazık ki davranışsal bağımlılıklarımızın farkında olmadan hayatımıza devam etmekteyiz. Bundan dolayı başlıca davranışsal bağımlılıkları tanıyacak olursak;

 

 

Gelişen dünyada elbette teknolojik gelişimlere sağır olmak doğru bir davranış değildir. Ancak bu teknolojiyi kontrolsüzce kullanmak beraberinde birçok sorun getirmektedir. Genel olarak bu sorun; kullanım isteğinin önüne geçilememesi, internete bağlı olmadan geçirilen zamanın önemini yitirmesi, kullanımdan yoksun kalındığında aşırı sinirlilik hali, saldırganlık olması ve kişinin sosyal ve aile hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir. Bunun yanı sıra, sağlık problemlerini de beraberinde getirmektedir(göz hastalıkları, kas-iskelet hastalıkları v.b). Buna dair ‘’Problemli İnternet Kullanımı (PİK)’’ ölçekleri de geliştirilmiştir.

 

 

Sosyal medyayı ise kullanıcılar oyun oynamak, boş vakti değerlendirmek, iletişim kurmak ve resim göndermek gibi birçok farklı türde eğlence ve sosyal etkinlik yapmak için ziyaret etmektedir. Her ne kadar bu durum popüler bir boş zaman etkinliği olsa da aşırı kullanımı bağımlılık olarak tanımlanmaya başlanmıştır. Sosyal medya üzerinden kurulan etkileşimler yüz yüze kurulan etkileşimlerden daha yaygın hale geldikçe, sosyal medya bireylerin yaşama biçimi, iletişim, dil, ilgi alanları ve ruh hallerini büyük ölçüde etkilemeye başlamıştır.

Sosyal medya kullanımı, bireylerin gerçek hayatta yaşayacağı tatmin edici deneyimleri de stres verici deneyimleri de engelleyebilmektedir. Birey, hayatın getirdiği olumlu ve olumsuz yaşantıları deneyimleyebilmelidir. Sosyal medya bireylerin yaşamsal sorunlarıyla baş etme mekanizmalarını yok eden sanal bir ortam haline gelebilir. Bireyin sosyal medya bağımlılığının oluşmasına neden olan faktörler tespit edilmeli ve gerçekçi baş etme mekanizmaları oluşturması desteklenmelidir.

 

 

Alışveriş insani bir ihtiyaçtır. Ancak birey ihtiyacı dahi olmazsa alışveriş yapmak istemesi, bütçesine uygun olmazsa bile alışveriş için bütçesini zorlayıp satın alma dürtüsünü yenememesi, kendini yalnız veya mutsuz hissettiğinde çareyi alışverişte bulması bu davranışın bağımlılığa dönüştüğünün belirtileridir. Burada kişi kontrolsüzce ve anlamsızca para harcamaktadır. Bu davranıştan bulunmadan önce büyük bir arzu olsa bile sonradan pişmanlık duymaktadır.

 

 

Sağlığına zarar verebileceğini bilse bile kişinin tıkanırcasına yemek yeme isteği ve hızlı yemek yeme arzusu oluşmakla beraber bu isteğinin önüne geçememesi söz konusudur. Başkalarına görünmemek için yalnız başına yemek yeme hazını tekrar yaşamak ister. Kişinin bu bağlamda ev iş ve günlük işlevselliği bozularak özgüven eksikliği, anksiyete, depresyon ve suçluluk duyguları gibi olumsuz sonuçlarla karşılaşabilmektedir.

 

 

Normal sağlıklı bireylerin spor, egzersiz gibi aktiviteleri yapması elzem bir olaydır. Ancak bu durum sizin günlük yapacağınız işleri, okul hayatını ve sosyal ilişkilerinizi bozuyorsa problemden bahsetmek mümkün olabilir. Aşırı derecede kontrol edemeyecek düzeyde spor etkinlikleri yapmak ve spor etkinliğini yapmamak onda bir suçluluk duygusu ve rahatsızlık duygusu oluşturması bu bağımlılığın diğer başlıca belirtileridir. Kısaca bu etkinlikleri hayatında her şeyin önünde görmesi demektir.

           

 

McElroy SL, Satlin A, Pope HG Jr, Keck PE Jr, Hudson JI. Treatment of compulsiveshoppingwithantidepresants: a casereport of threecases. AnnClinPsychiatry 1991;12:199-204.

 

Ateş, Hamza; Koçak, Ahmet. BAĞIMLILIKLA MÜCADELE. Nobel Yayıncılık. 1. Basım. 2018.

 

https://www. npistanbul.com/amatem/

 

https://www.uspsikiyatri.com.tr/Bagimlilik/Davranissal_Bagimliliklar/

 

https://www. yedam.org.tr